Deelnemers aan de conferentie over biodiversiteitsherstel, 16 september 2021
Het is twee óver twaalf, zegt een door de wol geverfde ambtenaar: hoe krijgen we de mensen in beweging? Op een zonnige middag in Diessen (Hilvarenbeek) is een gezelschap uit Goirle, Hilvarenbeek en Oisterwijk (GHO) in gesprek over herstel van biodiversiteit: de drie gemeenteraden hebben in 2020 om gezamenlijk beleid gevraagd. De conferentie van ambtenaren en B-teamleden (B voor biodiversiteit), geopend door wethouder Ted van de Loo, is opmerkelijk energiek en formuleert boodschappen voor de wethouders en raadsleden die straks in oktober bijeenkomen. Inzet is dat de GHO-gemeenten nog dit jaar beschikken over een gezamenlijk, ambitieus herstelbeleid voor biodiversiteit.
Verdwenen uit Goirle, Hilvarenbeek en Oisterwijk
De korhoen is uit Goirle verdwenen, meldt ecoloog Rob van Dijk in de conferentie. Dat komt door de neerdalende stikstofdeken. De kamsalamander is uit Goirle verdwenen, door versnippering van leefruimte. De grutto is uit Goirle verdwenen, door intensivering van de landbouw en door verdroging. De blauwe knoop is uit Goirle verdwenen, door de aanleg van een rotonde. En de bruine eikenpage, door onjuist berm- en bosbeheer. In Hilvarenbeek en Oisterwijk is het niet anders, meent Rob. De oorzaken van biodiversiteitsverlies zijn vele, waaronder de veelbesproken klimaatcrisis en stikstofcrisis. Nog afgelopen week bleek een derde van de boomsoorten op aarde bedreigd. De natuur overleeft de mens wel, zegt Joop van Hezik van B-team Oisterwijk; bij teruglopende biodiversiteit (minder soorten) is het overleven van de mens in het geding. Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) is bereiken van de beroemde Global Goals voor duurzaamheid, net als herstel na de Coronacrisis, alléén mogelijk als biodiversiteitsverlies wordt gekeerd. Gemeenten hebben daarin een centrale rol te vervullen: de overheid het dichtst bij mensen en lokale omstandigheden.
Onze gemeenten doen al veel, melden ambtenaren, en op onderdelen is er vooruitgang. Met vereende inspanningen brachten we hier, bevestigt Rob, soorten terug: de oeverzwaluw, door de aanleg van nestwanden, de steenuil, dankzij actieve bescherming. En de bosbeekjuffer, door beekherstel en betere waterkwaliteit, de grauwe klauwier, door natuurherstel en veel geduld, en de boomkikker, door natuurherstel en herintroductie. Op tafel ligt een ´Inspiratielijst´ van wat gemeenten al doen en (heel veel) nog kunnen doen. Ambtenaren vinden al ruimte in hun eigen werk: anders doen, meer doen, soms ook minder doen, kennis delen, zicht vergroten op de effecten van het eigen handelen, samenwerken met burgers. Niet voor alles is meer geld nodig, of een nieuw bestuurlijk mandaat. Wat ambtenaren zeker nodig blijken te hebben: een heldere bestuurlijke visie (waar moet het heen), concrete ambitie en gerichte opdrachten, dat scheelt interne discussie met de vele betrokken afdelingen. Wethouder Liselotte Franssen van Goirle geeft mee: de gemeente moet afwegen tussen vele belangen en doelen. Maar er staat veel op het spel.
Gezondheid in het geding
Dat belooft een thema te worden in het vervolg: delen de colleges van B&W en de gemeenteraden het besef van urgentie? Zijn zij bereid noodzakelijke beslissingen te nemen die belangrijk sneller gaan dan de langzaamste burger kan volgen? Kennen zij aan biodiversiteit een bovengemiddeld gewicht toe? Biodiversiteit brengen we, wordt geopperd, heel dichtbij in het besef dat onze gezondheid in het geding is en dat natuur en duurzaamheid geen verlies, maar juist levensvreugde brengen. Soms is een wandeling in de natuur gezonder dan een pilletje nemen. Biodiversiteit wordt een positieve kwestie door inspirerende voorbeelden en door mooie projecten van gemeente en inwoners gezamenlijk. Kennis, bewustzijn, betrokkenheid, motivatie: allemaal nodig bij ambtenaren, gemeentebestuurders en burgers. Daarvoor is in Diessen, beseffen de deelnemers aan de conferentie, een betere basis gelegd. Op naar de volgende stap.
Anjo Roorda, B-team Goirle - Riel