Drie gemeenten kwamen in de raadszaal van Goirle op de laatste middag van oktober 2019 bij elkaar over biodiversiteit: Oisterwijk, Hilvarenbeek en Goirle. Gilze-Rijen schoof spontaan aan. Wethouders, ambtenaren en leden van Biodiversiteitsteams luisterden naar een presentatie over vogels en biodiversiteit, waarna ze zich over werkgroepen verdeelden. De middag eindigde met diverse afspraken en initiatieven, waaronder een krachtige motie, ingebracht in de drie gemeenteraden. Biodiversiteit staat voor een fors en aaneengesloten gebied in één klap hoog op de agenda.
Vogels als graadmeter
Vogels zijn een graadmeter voor natuur en biodiversiteit, legde Jip Louwe Kooijmans van Vogelbescherming Nederland zijn gehoor uit. Jip onderscheidde (1) het abiothisch milieu, zoals de bodem, (2) de landinrichting en (3) beheer en gebruik van het landschap. Samen bepalen ze de basiskwaliteit voor natuur. Die is inmiddels zodanig teruggelopen dat ook vogelsoorten bedreigd zijn die geen bijzondere eisen stellen. Beter met de vrije natuur omgaan is niet meer genoeg: ook de natuur in de bebouwde kom en het groenbeheer zijn kritische factoren geworden. Het telt wat iedere burger doet, zelfs in kleine tuinen.
In werkgroepen werd in de driedeling van Jip doorgepraat. Prikkeldraad moet plaatsmaken voor hagen, meende de werkgroep ‘Landschap en natuur buiten de kom’. Op eigen, ook verpachte grond kan de gemeente groene keuzen maken. Meer educatie en voorlichting is nodig (Hilvarenbeek deelde bomen uit op school!) en waarom niet een model kringloopboerderij? Aan de keukentafel moet gepraat met de boer: die is cruciaal voor waterbeheer, bermbeleid, teeltkeuzen, afbouw van gifgebruik.
De natuur is je vriend
De werkgroep ‘Natuur in de bebouwde kom’ pleitte voor ‘omdenken’: natuur is niet een vijand om te overheersen maar ‘je beste vriend’; natuur staat voor kwaliteit van leven. Belangen van ecologie moeten in ontwerpprocessen direct worden meegenomen: de stem van de natuur moet gehoord. Succesverhalen zijn nodig, en enthousiaste B-teams, en bestuurlijke lef. Burgers willen meer dan wij beseffen, werd hoopvol opgeschreven.
Veel ging over de drie tafels. De werkgroep ‘Groenbeheer’ besprak de eikenprocessierups ‘als kapstok’: welke aanpak is zinvol en te bekostigen op korte en langere termijn, hoe om te gaan met ‘de vraag uit de maatschappij’ en: moet je verder ingrijpen in het ecosysteem, waar de mens het probleem al heeft veroorzaakt. De werkgroep nodigde later bij monde van wethouder Ted van de Loo (Hilvarenbeek) de andere gemeenten uit, zich samen verder te buigen over de eikenprocessierups.
Basiskwaliteit natuur voor de regio
Terug in de raadszaal bleek één wethouder in een lastig ruimteprobleem een eye-opener te hebben opgedaan en het groene licht te hebben gezien. Een andere bestuurder zag nu scherp het belang van de bodem en ‘wat we daarmee de afgelopen decennia hebben gedaan.’ Communicatie is cruciaal; klagende burgers over bomen bijvoorbeeld moeten we, werd gezegd, blijven uitleggen waar bomen goed voor zijn (biodiversiteit; opname van CO2 en fijnstof) en dat niemand hun schaduw wil missen. Een wethouder heeft moed nodig en kan, zei een bestuurder, van het onafhankelijke lokale B-team nog meer de rol gebruiken en de deskundigheid, zoveel groter dan een gemeente zelf in huis kan hebben.
Afspraken volgden en uitnodigingen, bijvoorbeeld van Joop van Hezik (als wethouder ooit oprichter van B-team Oisterwijk) voor de voorbereiding van de Landschapstriënnale in 2020 in Van Gogh Nationaal Park. Het was alles gemeentelijke samenwerking wat de klok sloeg. Tenslotte stelde wethouder Peter Smit (Oisterwijk) een gelijkluidende motie voor voor de drie gemeenteraden. Die motie verwijst naar deze conferentie en wil de ‘basiskwaliteit natuur’ tot uitgangspunt maken van een regionaal biodiversiteitsbeleid, bij het ontwikkelen van dat beleid de B-teams betrekken en de onderlinge samenwerking van de B-teams faciliteren. Wat een verschil een middag kan maken: tien jaar na het oprichten van de B-teams staat biodiversiteit in drie gemeenten hoog op de agenda!